Vẫn “cố đấm ăn xôi”?

Sau khi xảy ra sự việc, ngày 19/4/2012, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định có Văn bản 1256/UBND-KTN, giao Thanh tra tỉnh rà soát lại hồ sơ việc xử lý tang vật của Đội Quản lý thị trường VII, QLTT tỉnh. Ngày 11/5, Chánh Thanh tra tỉnh có Quyết định 245/QĐ-TTr xác minh nguồn gốc 434 tấn titan của Cty ATA đang bị thu giữ, và các vấn đề liên quan.

Kết quả kiểm tra cho thấy, ngày 11/01/2012, Đội QLTT VII, Cảnh sát kinh tế – Công an tỉnh đã kiểm tra số titan của Cty ATA chở trên 15 chiếc xe ben về tại kho Chi nhánh Cty Vitranschart (Cụm công nghiệp Nhơn Bình, TP. Quy Nhơn). Đại diện Cty và các lái xe cung cấp đầy đủ 15 phiếu xuất kho kiêm vận chuyển, cùng với những giấy tờ liên quan. Nhưnng lấy lý do titan không có hóa đơn chứng từ hợp pháp kèm theo, vì phiếu xuất kho kiêm vận chuyển do Cty tự in chưa đăng ký với cơ quan Thuế, Đội QLTT VII quyết định tạm giữ titan và phương tiện 10 ngày để điều tra. Ngày 31/01, Đội tiếp tục có quyết định kéo dài thời gian tạm giữ tang vật, phương tiện đến 10/4. Dù Giám đốc Cty ATA Trương Đình Xuân đã cung cấp nhiều văn bản liên nhưng không được xem xét, mà dựa vào Báo cáo ngày 31/01 của Chi cục QLTT tỉnh, UBND tỉnh có Văn bản 211/UBND-KTN giao Sở Công thương, Công an, QLTT tỉnh và các cơ quan chức năng kiểm tra, rà soát hồ sơ liên quan để thống nhất hướng xử lý.

Xét đề nghị của QLTT và Sở Công thương, ngày 22/3, Chủ tịch UBND tỉnh có Văn bản 824/UBND-KTN giao QLTT tỉnh xử phạt vi phạm hành chính, tịch thu 434 tấn titan do vi phạm mua bán, vận chuyển không có nguồn gốc hợp pháp, và giao trả 15 xe ben trước ngày 31/3. Ngày 28/3, Đội trưởng QLTT VII có quyết định trả 15 xe ben, nhưng các chủ phương tiện chỉ nhận 3, còn lại 12 xe không nhận vì bị mất phụ tùng trong thời gian bị tạm giữ. Ngày 29/3, Đội mới xác lập biên bản vi phạm hành chính đối với Cty ATA về hành vi vận chuyển titan không có nguồn gốc hợp pháp, còn Cty khẳng định lô hàng trên là hợp pháp, chỉ sai sót về biểu mẫu phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ. Nếu cho rằng, lô hàng không có nguồn gốc hợp pháp, thì phải tịch thu cả hàng lẫn phương tiện vận chuyển, đằng này, phương tiện thì trả mà hàng thì tịch thu là trái quy định… Căn cứ đề nghị của QLTT tỉnh, ngày 04/4/ UBND tỉnh có Quyết định 642/QĐ-XPHC xử phạt hành chính 3,5 triệu đồng, phạt bổ sung tịch thu 434 tấn titan. 

Qua xác minh, Thanh tra tỉnh nhận thấy: "UBND xã Mỹ Thành xác nhận trong quá trình khai thác, Cty chấp hành đúng các quy định. Sản lượng khai thác được vận chuyển về Quy Nhơn. UBND xã và UBND huyện Phù Mỹ đều xác nhận Cty không mua hàng trôi nổi". Kiểm tra sổ sách, chứng từ của ATA, thấy năm 2011 khai thác gần 24,5 ngàn tấn titan, các khoản chi phí thể hiện việc quy đổi sản lượng thành tấn để trả lương công nhân. Việc vận chuyển titan về Quy Nhơn là để cân sản lượng quy đổi làm cơ sở trả lương. Kiểm tra tất cả các chứng từ mà Cty giao dịch tại 5 ngân hàng thương mại, đều không có chứng từ chuyển tiền mua lại titan trôi nổi. 434 tấn titan vận chuyển về Quy Nhơn là sản lượng tồn kho của Cty, do chính Cty khai thác.

Tuy nhiên, khi vận chuyển, Cty dùng phiếu xuất kho kiêm vận chuyển chưa đăng ký với cơ quan Thuế là chưa đúng quy định, cần phải được xem xét xử lý. Việc QLTT tỉnh quyết định tạm giữ hàng và phương tiện là đúng, nhưng xác định titan không có nguồn gốc hợp pháp và đề xuất xử phạt tịch thu số titan là chưa chính xác… Thanh tra tỉnh đề xuất Chủ tịch UBND tỉnh họp Ban Chỉ đạo 127/ĐP để có ý kiến đồng thuận trong giải quyết. Ngày 25/6, Ban chỉ đạo 127 tổ chức họp, và phó Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Quốc Dũng vẫn "quyết" tịch thu toàn titan, mà lẽ ra chỉ xử phạt hành chính vì vi phạm chứng từ hóa đơn.

Tại mỏ khai thác của Cty ở Hòa Hội Nam, lãnh đạo xã, huyện, công an, và nhiều người dân đều phản ánh Cty ATA hoạt động nghiêm chỉnh, không tận thu titan trôi nổi như những doanh nghiệp khác. Ngoài ra, Cty còn tích cực hỗ trợ nhiều phong trào tại địa phương…

Ngoài Thanh tra tỉnh, liệu QLTT, Ban Chỉ đạo 127, lãnh đạo UBND tỉnh… có ai cất công tận nơi khai thác tìm hiểu lô hàng titan bị bắt giữ có nguồn gốc, hay hàng lậu, mà có quyết định tịch thu? Sau đó, Cty khiếu nại Quyết định 642/QĐ-XPHC, ngày 06/8/2012, Chủ tịch UBND tỉnh có Quyết định 1626/QĐ- CTUBND bác đơn khiếu nại của ATA. 

Theo tìm hiểu, có ý kiến là Cty chưa được cấp phép khai thác nước ngầm, hay còn nợ thuế…. nên đề xuất tịch thu lô titan để bù đắp vào?

Về việc xin cấp giấy phép khai thác nước ngầm, theo trình bày của lãnh đạo Cty, sau khi ký hợp đồng thuê đất đơn vị đã thuê đơn vị tư vấn lập hồ sơ thiết kế thi công giếng khoan rồi lập hồ sơ xin cấp phép và nộp vào Sở TNMT Bình Định theo Giấy biên nhận hồ sơ ngày 16/5/2011. Ngày 16/6/2011, Phòng Biển, Đảo và Tài nguyên nước, Sở TNMT cùng UBND xã Mỹ Thành tiến hành kiểm tra và thống nhất ý kiến đề nghị UBND tỉnh cấp phép khai thác nước ngầm cho Cty, nhưng đã hơn 1 năm chưa thấy hồi âm?

Vậy nhưng, ngày 17/7/2012, Sở TNMT có văn bản báo cáo về việc đề nghị kiểm tra thủ tục cấp phép và xử lý vi phạm của Cty ATA, đến ngày 30/7, UBND tỉnh ra Văn bản 2854/UBND-KTN giao Sở TNMT lập thủ tục xử lý vi phạm hành chính đối với Cty ATA về hành vi khai thác nước dưới đất phục vụ khai thác titan, nhưng chưa được cấp thẩm quyền cho phép. Ngày 16/8, Đoàn kiểm tra của Sở lập biên bản vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước và trong ngày này có quyết định xử phạt hành chính 350 ngàn đồng, yêu cầu Cty lập hồ sơ xin cấp phép khai thác nước ngầm.

Hiện tại, Cty ATA còn có khó khăn do giấy phép khai thác titan đã hết hạn, nên UBND tỉnh yêu cầu đình chỉ khai thác, tiến hành hoàn thổ, giao trả mặt bằng, trồng rừng phục hồi môi trường trên 5,6 ha đã khai thác; trong khi Cty còn 4,4 ha đã cấp phép, nhưng UBND tỉnh chưa cho gia hạn, mà buộc tháo tháo thiết bị khai thác titan ra khỏi khu vực, dù trước đó tỉnh hứa sẽ cho gia hạn đến 3 lần.

Nguyên Bí thư Tỉnh ủy Bình Định Nguyễn Trung Tín khi quan tâm vụ việc cũng có ý kiến đề nghị giải quyết và sớm kết luận và trả lời cho công luận, không nên kéo dài làm ảnh hưởng đến cái chung của tỉnh…